o suiseki
Każdy kto chociaż odrobinę otarł się o bonsai, słyszał o Suiseki.
Mi zdarzyło się otrzeć trochę bardziej, bo zajmuje się tą sztuką ponad 20 lat. Tak samo jak bonsai. Kiedy zaczynałem swoją przygodę z roślinami, na ilustracjach z bonsai stały też kamienie. Wydawało mi się, że to integralna część bonsai. Uważam tak do dzisiaj.
Informacji o Suiseki jest dość sporo w sieci i w książkach, ale samo Suiseki nie jest takie łatwe jak by się wydawało. Nawet przeczytanie „całego internetu” nie wystarczy, dopóki ktoś wam wyraźnie nie pokaże palcem o co chodzi.
Ja też na początku uczyłem się intuicyjnie. Sam zbierałem kamienie i sam je eksponowałem
w Dai – za (drewniane podstawki).
Dzisiaj to już prawie mój zawód. Przeczytałem też prawie wszystko, ale to tylko pogłębiło moją determinacje do dalszej nauki.
Tak naprawdę, dopiero spotkania z japońskim mistrzem Matsuurą i kilka godzin rozmów, na wystawie Taikan – ten w Kioto z mistrzem Nomurą, ukierunkowały mnie na co zwracać uwagę w tej sztuce i odpowiedziało na pytanie: czym tak naprawdę jest Suiseki.
W poniższym artykule, chciałbym przybliżyć Wam tę Sztukę i zrobić swoiste wprowadzenie w temacie Suiseki.
Bez zbędnych i zawiłych informacji, nie wchodząc w szczegóły, bo nawet książka na ten temat to za mało.
Nie będę pisał też o historii, bo jak będziecie chcieli to doczytacie o niej w innych źródłach.
a zatem czym jest suiseki?
Słowo Suiseki odnosi się do jednego kamienia, który poprzez swój kształt lub wzór na powierzchni, wyraża o wiele więcej niż kamień jest samym w sobie. Sztuka Suiseki rozwijała się w Japonii przez wiele stuleci, zanim osiągnęła współczesną formę.
Arishige Matsuura
To prosta definicja.
Podnosimy zwyczajny przedmiot jakim jest kamień i patrząc na niego doświadczamy doznań estetycznych, wywoływane przez:
- harmonię,
- krajobraz,
- wiek.
Do definicji jeszcze wrócimy.
Ale co jest najważniejsze?
Ze względu na to że Suiseki jest sztuką nie tylko tradycyjną ale również kolekcjonerską i ma swoich zbieraczy, swój rynek, to ocena kamienia ma swoje prawidła – faktory.
Dzięki tym zasadom jesteśmy wstanie dość precyzyjnie określić czy coś jest Suiseki czy nie, a po części – jaką ma wartość.
1. KATACHI (Kształt, forma)
Mamy trzy podstawowe formy:
- Kamienie krajobrazowe – Sansui-seki,
- Kamienie obiekty – Keisho-seki
- Kamienie z rysunkiem na swojej powierzchni – Monyo-ishi.
Oczywiście w tych kategoriach można wyszczególnić konkretne podkategorie np.:
- Yamagata-ishi – kamień góra,
- Taki-ishi – kamień z wodospadem,
- Kuzuya-ishi – kamień chałupka,
- Sugata-ishi – kamień postać człowieka.
Podkategorii jest wiele. Istotne jest to, że tematy kamieni powinny być poważne, nostalgiczne. Najczęściej przywołują one krajobraz.
Tak jak w malarstwie japońskim: wędrujący mnich, płynąca łódź, w oddali migocące góry.
Żeby nie było tak łatwo: w tych podkategoriach są też prawidła.
Dla łatwiejszego zrozumienia posłużę się wodospadem czyli Taki-ishi.
Zazwyczaj wodospad to jasna żyła mineralna (kalcytowa albo kwarcowa) na ciemniejszym kamieniu.
Ale to nie może być żyła, która przechodzi na około kamienia. Powinna zaczynać się gdzieś na szczycie i kończyć szerzej, na dole.
W krajobrazach górskich cenione są góry i pasma z miękką linią zarysu – Kamae.
Taka linia nawiązuje też do malarstwa tradycyjnego, np. w technice Sumi-e.
Tutaj góry malowane są jednym pociągnięciem pędzla. Każda podkategoria ma jakieś prawidła.
2. shitsu (jakość kamienia)
To najważniejsza cecha Suiseki.
Na jakość ma wpływ kilka szczegółów.
- brak uszkodzeń mechanicznych na całej powierzchni kamienia,
- rodzaj materiału z jakiego jest zrobiony kamień.
Materiał kamienia powinien być twardy, ale na tyle miękki aby czynniki atmosferyczne przyczyniły się do jego „poprawy”, a nie degradacji. Już mówię o co chodzi.
Najpierw, po japońsku.
Twardość kamienia jest określana przez zdolność zatrzymywania wody na swojej powierzchni – nazywa się to Mizu-mochi.
- Kamień po namoczeniu powinien schnąć powoli, jednak nie za długo.
- Kamień bardzo twardy, w ogóle nie przyjmuje wody.
A teraz naukowo.
Mamy trzy podstawowe typy skał.
- Skały osadowe są degradowalne, często w jasnych barwach (kolor to następny punkt).
- Skały metamorficzne mogą być zarówno ze skał osadowych jak i magmowych. Tutaj można już znaleźć materiał na Suiseki.
- Skały magmowe, często ciemne barwy z ciekawą fakturą. Większość Suiseki najwyższej klasy jest z tego przedziału.
3. IRO (KOLOR)
Na Suiseki preferowane są ciemne kamienie.
Od ciemnych brązów, poprzez grafity do wszystkich odcieni czerni. Na takim kolorze światło załamuje się w specyficzny sposób.
Doskonale widać m.in., detale w strukturze kamienia jak i w jego powierzchni.
Uwidacznia się patyna. Jest to bardzo ważne. Takie kolory harmonizują się z naturą, nie odcinają się od niej.
4. HADA (Powierzchnia kamienia)
W wyniku przemieszczania (toczenia) w rzece oraz procesu utleniania się – często minerałów miękkich, kamienie uzyskują unikalną strukturę na swojej powierzchni.
Hada wskazuje nam więc oryginalność kamienia.
Rodzajów powierzchni kamienia mamy kilka.
Od cienkich żyłek – wypukłych bądź wklęsłych, poprzez małe otworki – o różnych średnicach, do powierzchni przypominającej skórkę gruszki.
Hady są podziwiane i oceniane,
a proces Yoseki (dosł. podnosząc kamienie, „wychować” coś żywego) tylko je bardziej podkreśla i uwydatnia.
5. JIDAI (Wiek - dojrzały wygląd)
Nie chodzi tu o wiek geologiczny, ale o samo odczucie dojrzałości.
Klasę Suiseki określa:
- dobry kształt,
- dobry materiał,
- odpowiednia barwa,
- delikatna powierzchnia,
- „dojrzały wygląd”.
Dojrzałości Suiseki dodaje patyna, która powstaje zarówno w wyniku naturalnych procesów, jak i wskutek pielęgnacji kamienia poprzez Yoseki.
Patyna jest spoiwem wiążącym pozostałe faktory. Kamienie szorstkie patynują się matowo, a czym gładsza powierzchnia kamienia patyna staje się bardziej satynowa.
Yoseki (dosł. podnosić kamienie, „wychować” coś żywego)
W tym przypadku znaczy: wypielęgnować jak istotę żywą kamień, który nabiera patyny (sabi).
Proces Yoseki wymaga czasu (podobnie jak bonsai). Dobre wyniki nie przychodzą szybko, potrzebna jest systematyczność i cierpliwość.
W Japonii proces Yoseki rozpoczyna się od umieszczenia kamieni na zewnątrz, na drewnianych ławach i regularnego podlewania (tak jak bonsai). Z czasem stałe moczenie i suszenie, a także wystawienie na działanie słońca powodują powstanie patyny nadającej kamieniowi, tak istotny „dojrzały wygląd”.
Mistrz Matsuura mówi, że kamień staje się Suiseki gdy ma wszystkie 5 faktorów.
Oczywiście są wyjątki w faktorach, np. w barwie:
- Sado-akadama-ishi (kamienie o barwie czerwonej),
- Kamienie z Furuja, które są czarnymi wapieniami i nie są kamieniami rzecznymi – ich odpowiednikiem są europejskie kamienie z Ligurii.
Kiedy Suiseki stało się popularne w Europie, a było to mniej więcej 35 lat temu, większość ludzi zainteresowanych tą sztuką, opierała swoją wiedzę na strzępkach informacji i fotografiach.
Nikt nie był w stanie odróżnić japońskiego kamienia od chińskiego czy koreańskiego. Każdy kamień na drewnianej podstawce stał się Suiseki.
Niestety taki stan rzeczy trwa to do dzisiaj.
Gongshi – chińskie, czy Suseok – koreańskie, to różne sztuki ekspozycji kamieni, w których chodzi zupełnie o coś innego.
Na szczęście w ostatnich latach mamy coraz większe możliwości poznawania sztuki Suiseki, chociaż by przez kontakt z japońskimi mistrzami zarówno w Japonii jak i w Europie.
Suiseki to Japońska Sztuka.
Poprzez przestrzeganie zasad i odbieranie jej taką jaka jest w oryginale, oddajemy szacunek ludziom którzy ją tworzyli setki lat. Stajemy się jednością z ich myśleniem i wrażliwością, jesteśmy kontynuatorami tej sztuki poza Japonią.
Pamiętajmy, że Suiseki to też „Do” – droga, w poszukiwaniu kamieni z odpowiednim kształtem, materiałem, barwą.
Droga to też oczekiwanie na dojrzałość kamienia w procesie Yoseki.
Zbieranie kamieni w rzece (Tanseki) przybliża nas do natury. Studiowanie samego Suiseki, (powierzchni, patyny) uwrażliwia nas na nie zauważalny detal, na zwykłą rzecz która jest pięknem natury – tym najmniej dostrzegalnym.
na koniec
Możemy sobie zbierać dowolne kamienie, w kształcie czy w innych faktorach, dla swojej przyjemności.
Nikt nam przecież tego nie zabroni. Musimy jednak pamiętać czym jest Suiseki i o co chodzi w tej sztuce.
Inną rzeczą jest samo eksponowanie kamienia, zarówno na podstawkach Dai-za (drewniane podstawki) jak i na Suibanach (ceramiczne tace), a później na wystawach.
Ale to już zupełnie inna historia…
© Copyright: Bogdan Pociask
Bogdan posiada swojego Facebooka! Dzieli się tam swoją wiedzą i przemyśleniami!
Gorąco polecam!
👉 Facebook – Bogdan Pociask
POST SCRIPTUM
- Jeżeli masz pytania do tego artykułu: zostaw komentarz, poniżej. Na pewno odpiszę!
- Oceń proszę artykuł. Dzięki temu dowiem się czy ten wpis Ci się podobał! 🙂
- Niech Bonsai będzie z Tobą!
Zapisz się na nasz newsletter
Nie przegap następnego wpisu!
Bądź na bieżąco i otrzymuj TYLKO najlepsze wskazówki oraz informacje na temat Bonsai & Niwaki
Klikając „Zapisz” zgadzasz się z Polityką Prywatności i Plików Cookies
oraz wyrażasz zgodę na otrzymywanie materiałów na temat Bonsai & Niwaki.
Super artykuł! Dzięki wielkie i fajnie się czytało pana Bogdana, który przekazał nam tę odrobinkę wiedzy o kamieniach! Super!
Noooo, Bogdan zna się na rzeczy 🙂
Cieszę się, że się podobało. Dzięki za komentarz!